Nêu cảm nghĩ về bài thơ “Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh lớp 7
Hướng dẫn
Nêu cảm nghĩ về bài thơ “Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh lớp 7
Tiếng suối trong như tiếng hát xa.
Bóng trăng lồng cổ, bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ ai đó chưa ngủ.
Ngủ không yên, lo lắng đến nước này.
Cảnh được nhắc đến trong bài thơ là một đêm khuya ở rừng Việt Bắc. Câu mở đầu được viết theo kiểu so sánh và ẩn dụ:
Tiếng suối như tiếng hát xa.
Giữa nhịp sống hối hả của một vị tổng tư lệnh, thật khó có thời gian nhàn hạ để cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên. Nhưng đối với Hồ Chí Minh, tình yêu thiên nhiên dường như đã trở thành một phẩm chất của tâm hồn. Còn nhớ, khi bị giam trong nhà tù Tưởng Giới Thạch – Anh đã từng vượt qua một tình huống trớ trêu và đắm mình trong kỳ quan của tạo hóa:
Mặc dù tay chân bị trói
Chim hót rộn ràng hương bay khắp rừng
Say vui ai cấm em
Đường xa âu cũng bớt hiu quạnh.
Đã sẵn sàng:
Trong tù không rượu cũng không hoa.
Cảnh đẹp đêm nay khó có thể bỏ qua
Mọi người ngắm trăng chiếu qua cửa sổ
Trăng liếc nhà thơ đang nhìn ra cửa…
Dù là một chiến sĩ cách mạng nhưng tình yêu thiên nhiên của ông vẫn rất mãnh liệt. Vì vậy, tiếng suối tuy rất quen nhưng lại rất lạ như lời thơ gợi ra:
Tiếng suối như tiếng hát xa.
Giữa sự căng thẳng và hỗn loạn của âm thanh, lắng nghe tiếng suối chảy, chúng ta có thể cảm nhận được âm thanh và sắc thái của nó. Chợt tôi nhớ đến câu thơ nổi tiếng của đại thi hào Nguyễn Trãi khi ông ở ẩn:
Suối Côn Sơn róc rách
Tôi nghe nó như đàn hạc bên tai …
(Bài ca Côn Sơn)
Hai nhà chính trị, nhà binh lỗi lạc, hai nhà thơ tầm cỡ sống cách nhau năm thế kỷ, gặp nhau kỳ diệu trong cảm hứng mãnh liệt trước thiên nhiên tươi đẹp. Chỉ có điều, khi nghe tiếng suối, Nguyễn Trãi nghĩ đến cây đàn kỳ diệu do thiên nhân ban tặng, còn Hồ Chí Minh thì nghĩ đến âm thanh oai hùng vang lên trong bài ca đại thắng. Bài ca Côn Sơn được sáng tác khi người anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi sống lặng lẽ, tảo tần ở Chí Linh; và Cảnh khuya do nhà cách mạng Hồ Chí Minh làm Tổng tư lệnh ở chiến khu Việt Bắc viết. Hai hoàn cảnh, hai tâm trạng khác nhau cùng chung một dòng chảy như một nguồn cảm xúc, nhưng cảm xúc và liên tưởng của mỗi người đều thể hiện những nét riêng biệt, mang đậm dấu ấn cá nhân và chủ nghĩa.
Trở lại bài thơ Cảnh khuya, câu thứ hai vẫn viết theo lối tả thực, Bác viết:
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa.
Trên nền nhạc sôi động và gợi cảm của tiếng suối, ánh trăng hiện lên như bao la và kỳ ảo, mở ra một hình ảnh thiên nhiên kỳ vĩ và thơ mộng.
Thực ra, người chú thường rung động trước vẻ đẹp tuyệt vời của trăng, dù trong hoàn cảnh bị giam cầm, tù đày nhưng ở đây ánh trăng có một sắc thái lung linh tuyệt đẹp:
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa.
Ánh trăng mở ra và soi sáng không gian, như xuyên thấu tâm hồn của tạo vật. Ánh trăng như len qua kẽ lá, soi bóng cây cổ thụ.
Nếu lấy hai câu thơ trên để biểu thị thính giác đặc biệt tinh tế (câu thứ nhất) và nhìn thấy (câu thứ hai), thì câu thơ thứ ba trình bày một tình huống:
Cảnh khuya như vẽ ai đó chưa ngủ.
Phong cảnh hữu tình say đắm lòng người mà anh vẫn thao thức, trằn trọc không ngủ được trước vẻ đẹp hữu tình của thiên nhiên? Câu thơ cuối cùng xuất hiện một cách đáng ngạc nhiên:
Ngủ không yên, lo lắng đến nước này.
Giản dị và chân thực, câu thơ cuối bộc lộ suy nghĩ của Người về vận mệnh dân tộc, trước cuộc kháng chiến gian khổ và thiên nhiên tươi đẹp.
Kết hợp nhuần nhuyễn giữa ẩn dụ so sánh, tả thực và khả năng liên tưởng, bay bổng, tưởng tượng, bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên chân thành trong phẩm chất của người chiến sĩ cách mạng Hồ Chí Minh – nhà thơ.
Nguồn: Bailamvan.edu.vn
